گفتاری در نسبت ارتباط حکمرانی و معماری

فرزانه سادات کمیلی، یکی از نویسندگان کتاب «گفتاری در نسبت حکمرانی و معماری» به ایسنا گفت: موضوع کلی این کتاب در راستای پژوهشی بود که برای پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد انجام داده بودم اما کتاب، چارچوب پایان‌نامه ندارد. من کارشناسی معماری داشتم و نسبت معماری و سیاست در دوران جمهوری اسلامی ایران دغدغه من بود. به عبارت بهتر هدف ما از انتشار این کتاب، آسیب‌شناسی معماری در دوران فعلی بود.

او با بیان اینکه موضوع کلی کتاب «گفتاری در نسبت حکمرانی و معماری» همان گونه که در زیر تیتر کتاب هم آمده، «تحلیل آسیب‌شناسانه معماری در جمهوری اسلامی» ایران است‌، افزود: من با روش تحلیل گفتمان، جهان سنت، جهان تجدد و جهان پساتجدد را مورد تحلیل گفتمانی قرار داده و در مرحله بعد، مؤلفه‌های گفتمانی هنر معماری هر جهان، که همان اندیشه تجسدیافته هر جهان است را استخراج نمودم.

این نویسنده با اشاره به اینکه در مرحله بعد، مؤلفه‌های معماری جهان سنت، تجدد و پساتجدد استخراج شد، اظهار کرد: ما به این سؤال‌ها پاسخ دادیم که‌ هر جهان چه دال‌های کلی را در بر گرفته است و این دال‌های کلی وقتی در عرصه معماری تسجد پیدا کند، تبدیل به چه مظاهری خواهد شد.

کمیلی ادامه داد: سپس ۵ بنای شاخص دولتی که در دوران جمهوری اسلامی ساخته شده را مورد بررسی قرار دادیم و با توجه به داده‌هایی که در خصوص معماری جهان سنت، تجدد و پسا تجدد گردآوری کرده بودیم، به این پرسش پاسخ دادیم که معماری در جمهوری اسلامی ایران بیشتر وامدار کدام جهان معرفتی (سنت، تجدد و پساتجدد) است.

او با بیان اینکه کتاب «گفتاری در نسبت حکمرانی و معماری» در ۸ فصل و ۴۳۴ صفحه تألیف شده است، اضافه کرد: پس از ارائه مقدمه، در فصل اول کتاب، چارچوب نظری تحلیل گفتمان را مطرح کردیم. در فصل دوم به مباحث بین رشته‌ای وارد شدیم و در خصوص چگونگی برقراری رابطه میان حکمرانی و معماری سخن به میان آورده‌ایم. فصل سوم، به گفتمان سنت و تجدد و پساتجدد پرداخته است.

این پژوهشگر مسائل سیاسی ادامه داد: از فصل چهارم، وارد مباحث معماری شده و معماری غرب را توضیح دادیم. در فصل پنجم معماری سنتی ایران را معرفی می‌شود و در فصل ششم وضعیت معماری در جمهوری اسلامی ایران مورد واکاوی قرار می‌گیرد. فصل هفتم شامل آسیب‌شناسی از معماری در جمهوری اسلامی ایران است و در نهایت فصل هشتم به ارائه راهکار پرداخته‌ایم.

کمیلی که معتقد است حکومت‌ها در تاریخ، یاد خودشان را به واسطه معماری زنده نگه داشته‌اند، افزود: اگر بخواهیم حکومت‌ها را به افراد یادآوری کنیم، ناگزیر هستیم که بناهایی که ساختند را به یاد بیاوریم. برای مثال وقتی از حکومت صفویه نام به میان می‌آید، احتمالاً اکثر افراد میدان نقش جهان و بناهای داخل آن را به یاد می‌آورند. مسئله ما هم در کتاب این است که آیا جمهوری اسلامی ایران، امکان ماندگارسازی خود در تاریخ را دارد؟ اگر چنین است، چگونه و با چه کیفیت معمارانه‌ای، خود را جاودانه می‌سازد؟

او در خصوص مخاطبان کتاب «گفتاری در نسبت معماری و حکمرانی» تصریح کرد: از آنجا که‌ کتاب به مسائل روز می‌پردازد و همه مردم ایران مصادیق شاخص معماری را دیده‌اند، همه شهروندان ایرانی و کسانی که نسبت به شهرسازی و معماری حساس هستند، می‌توانند مخاطبان این کتاب باشند.

این مدرس دانشگاه در پایان افزود: همچنین این کتاب برای کسانی که به مطالعات میان‌رشته‌ای علاقه‌مند هستند، می‌تواند جالب و مفید باشد، زیرا این کتاب توانسته با اتخاذ یک روش علمی، مسائلی چون معماری و سیاست را که علی‌الظاهر خیلی از یکدیگر دور هستند، با هم جمع کند. در مرحله بعدی مخاطبان این کتاب دانشجویان و اهالی سیاست و معماری هستند. اگرچه کتاب محتوایی آکادمیک دارد، اما ادبیات آن ثقیل نیست و با توجه به اینکه محتوا گام به گام بیان شده است، به نظر می‌رسد برای تمامی مخاطبان قابلیت استفاده داشته باشد.

کتاب «گفتاری در نسبت حکمرانی و معماری» توسط «حمید نساج»، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان و «فرزانه سادات کمیلی‌»، دانش‌آموخته علوم سیاسی، نوشته و به همت پژوهشکده سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت منتشر شده است.

ایسنا