مفهوم تاب‌آوری در معماری شهر
از اواخر قرن گذشته این نگرش جای خود را به مفهوم جدیدی به نام تاب‌آوری داد، یعنی شهرها به گونه‌ای طراحی شوند که در مقابله با تهدید‌ها علاوه بر کاهش آسیب‌پذیری، انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند، به طوری که تهدید‌ها را در خود هضم کرده و بدون اختلال به راه خود ادامه دهند.
وکیل پور، عضو سابق کمیته مدیریت شهری و شورا‌های دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اینکه شهر تاب‌آور، شهری است که در مواقع اضطراری به سرعت به شرایط جدید پاسخ داده و با کمترین آسیب به کار خود ادامه دهد، بیان کرد: شهر تاب آور سه محور محیط، انسان و عملکرد را شامل میشود. در بحران کرونا کشورهایی که بر اساس مفهوم تاب‌آوری طراحی و شکل گرفته بودند با کمترین آسیب و با کمترین اختلال به راه خود ادامه دادند و از طرفی کشورهایی که با مفهوم تاب‌آوری آشنا نبودند بیشترین آسیب را دیدند و در روند اداره کشور دچار مشکلات و خسارات متعددی شدند.
این فعال حوزه شهری تصریح کرد: محیط در شهر تاب‌آور، ایمن، زنده، پویاست، مردم آن هوشمند با اطلاعات اولیه مورد نیاز هستند و عملکرد و فعالیت‌های این شهر متناسب و سازگار با ویژگی‌های انسانی و محیطی تعریف میشود. شهر تاب‌آور باید بتواند در سه محور مذکور در مقابل حوادث و بحران‌ها، شرایط پایداری را حفظ کند و دوام بیاورد به‌عنوان مثال در زلزله، باید وضعیت گروه‌های خاص مانند کودکان و سالمندان به طور ویژه دیده شود که چگونه در برابر این حوادث، ایمن بمانند.
وکیل‌پور با توجه به سوابق خود در شهرداری تهران و با اشاره به اینکه باید از تجربه‌های به دست آمده در دوران کرونا برای برنامه‌ریزی جهت تاب‌آور کردن شهرها استفاده کرد، اظهار کرد: ما در این بحران دیدیم که حتی کشور‌های پیشرفته اروپایی و امریکا در پایداری محله‌ها، درآمد و مسائل بهداشتی به خطر افتادند و با توجه به بالا بودن جامعه سالمندی تعداد تلفات آن‌ها بسیار زیاد بود.
عضو سابق کمیته مدیریت شهری و شورا‌های دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اینکه تاب‌آور کردن شهرها، مستلزم فرهنگسازی است، افزود: به عنوان مثال در چنین شهر‌هایی باید فضا‌های همگانی در هر محله‌ای وجود داشته باشد تا هنگام وقوع بحران، خدمات اولیه را ارایه کند و مردم بتوانند به آنجا پناه ببرند درحالیکه ما امروزه در شهرهایمان چنین چیزی را نادیده گرفته‌ایم.
این کارشناس حوزه شهری به موضوع پدافند غیر عامل اشاره و خاطرنشان کرد: این موضوع نیز نقش بسیاری در تاب‌آوری شهرها دارد و باید مکان‌های عمومی وجود داشته باشد تا مردم بدانند که هنگام بحران به کجا مراجعه کنند تا در امان بمانند.
وکیل‌پور، با بیان اینکه برای تاب‌آور کردن شهرها باید سه مرحله پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران را در نظر گرفت، توضیح داد: در چنین شهر‌هایی باید سیستم‌هایی مانند بهداشت، آموزش، فرهنگ و محیط از قبل برای مواجهه با هرگونه بحران و اپیدمی آماده باشد بدین صورت که مردم زندگی عادی خود را داشته باشند، اما با آموزش‌های لازم برای رویارویی با هرگونه بحران و حادثه آمادگی داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه در حین بحران نیز همه بخش‌ها باید باهم بسیج و هماهنگ شوند تا این دوره با کمترین خسارت و آسیب طی شود، ابراز کرد: در دوران پس از بحران نیز باید همه بخش‌ها با حمایت دولت به شناسایی چالش‌ها و مشکلات و رفع آن‌ها بپردازند از جمله اینکه برنامه‌ریزی شهری به دنبال این باشد که ساختمان‌ها را از این پس چگونه بسازند یا اینکه سیستم حمل و نقل چگونه باشد.
عضو شورای وحدت نیرو‌های انقلاب اسلامی تصریح کرد: همچنین در بخش‌های اقتصادی و مدیریت تدبیر شود که به‌عنوان مثال وقتی قرار است مردم در خانه بمانند چگونه هزینه زندگی آن‌ها تامین شود یا اینکه بخش بهداشت و درمان ضعف زیرساخت‌های خود را شناسایی کند یا درباره سالمندان تدبیر شود که آن‌ها که سواد استفاده از فضای مجازی ندارند چگونه در دوران قرنطینه اوقات خود را بگذرانند.
وی تاکید کرد که برنامه‌ریزی برای همه این موارد نیاز به نگاه جامع با جزییات اجرایی جهت تاب‌آور کردن شهرها دارد و هرکدام از دستگاه‌های اجرایی و گروه‌های اجتماعی باید به همدیگر برای تحقق آن کمک کنند.
وکیل‌پور در پایان خاطرنشان کرد: اگر شهر‌های کشور ما بر اساس مفهوم تاب‌آوری شکل گرفته بودند نه تنها در کنترل و قطع زنجیره انتقال ویروس کرونا موفق‌تر بودیم، بلکه دچار خسارت‌های جبران‌ناپذیر اجتماعی، فرهنگی اقتصادی، سیاسی و … نیز نمی‌شدیم.
یکتاپرس
درباره نویسنده
نویسنده