معماری پس از انقلاب از هویت بی‌بهره است
چه شد که معماری امروز ما بی‌هویت و حتی ضد هویت ایرانی شده‌است؟!
اگر بخواهیم مشکلات و معضلات مرتبط با معماری در ایران را بررسی کنیم، ابتدا باید سراغ حلقه‌های قدرت ثروت برویم و در نهایت شاید نوبت به معماران برسد. متأسفانه در سال‌های پس از جنگ تحمیلی، سرعت توسعه باعث شد تا کیفیت در معماری فدای کمیت شود. البته مشکلات ما صرفاً به معماری ساختمان و ابنیه محدود نمی‌شود در سطح کلان مشکلات زیادی در طراحی شهر و معماری منظر وجود دارد. متأسفانه در این بین ارتباط میان رسانه‌ها و بخش معماری هم وجود نداشت، اگر این ارتباط به وجود می‌آمد، مشکلات معماری مطرح می‌شد و دیگر این امکان نداشت که کارفرمایان و معماران به دور از چشم رسانه‌ها دست به طراحی اجرای معماری بزنند و منفعت کارفرمایان باعث نابودی معماری شد.
چرا داشتن شناسنامه و هویت در معماری دارای اهمیت است؟
واقعیت این است که معماری اصلی‌ترین راه شناسایی دوره‌های تاریخی است. اکنون می‌توان دوره‌های صفویه، زندیه یا دیگر دوره‌ها را بر مبنای بنا‌ها و معماری آن‌ها شناسایی کرد. خیلی بد است که با وجود گذشت بیش از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی، هنوز هویت معینی برای معماری پس از انقلاب وجود ندارد.
تا پیش از جشنواره عمار، آیا در حوزه معماری جشنواره‌ای در این سطح برگزار شده‌بود؟
تا پیش از جشنواره عمار، در سطح مسابقات ملی معماری رویداد‌هایی داشته‌ایم، ولی جشنواره‌ای در سطح ملی نداشته‌ایم، اما تا جایی که اطلاع دارم دکتر امیر محمدخانی، رئیس بنیاد معماری انقلاب اسلامی، در حال پیگیری جایزه ملی عصر انقلاب اسلامی است،
چطور عمار، جشنواره معماری ایجاد کرد؟
دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، از زمان شکل‌گیری تا کنون کار‌های پژوهشی متعددی را انجام داده‌است. به خصوص در جمع‌آوری تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی که منجر به چاپ بیش از ۱۵۰ عنوان کتاب و تولید چند فیلم مستند و فیلمنامه داستانی شده‌است. یکی از رویکرد‌های این مطالعات بحث معماری بوده‌است. بر پایه همین مطالعات بود که جشنواره معماری عمار شکل گرفت.
در این جشنواره قرار است چه اتفاقی برای معماری رخ دهد؟
ما در دوره اول جشنواره معماری عمار، ۲۴، ۲۵ شهر را به عنوان سوژه انتخاب کرده‌ایم. این سوژه‌ها مکان رویداد‌های مرتبط با انقلاب اسلامی هستند؛ مانند شهر دزفول که منزل شیخ انصاری را در آنجا شناسایی کردیم. یا در تهران، میدان قیام و مسجد حاج ابوالفتح که خاستگاه اصلی قیام ۱۵ خرداد بوده‌است یا میدان ژاله تهران که یکی از وقایع مهم انقلاب اسلامی در آن رخ داده ولی به دلیل نبود هیچ المان معماری در آنجا، احتمالاً با گذشت یک یا دو نسل، دیگر هیچ‌کس اطلاعی از وجود این میدان و وقایع آن نخواهد داشت. هدف از جشنواره عمار این است که داستان انقلاب را در شهر‌ها زنده نگه داریم و هویت انقلابی شهر‌ها را احیا کنیم. شما به اتوبان همت نگاه کنید، اتوبانی است که نه شهید همت در کنار آن زندگی کرده، نه از آن عبور کرده! ولی به نام ایشان نامگذاری شده‌است، اما میدان قیام، دارای یک هویت تاریخی و انقلابی است که باید حفظ شود.
چه اتفاقی قرار است برای این مکان‌ها یا ابنیه رخ دهد؟
ما جایزه‌ای به نام «جایزه روح‌الله» داریم که جایزه بخش رقابتی ما است. این جایزه یادبود شهید روح‌الله عجمیان نامگذاری شده‌است. در این جایزه قرار است برای هر کدام از این اماکن یک طراحی معماری انجام شود و بهترین طرح‌ها برای اجرا به مسئولان شهری پیشنهاد شوند.
یعنی قرار است در محل این اماکن یک مجسمه یا المان شهری نصب شود؟
المان معماری تنها یکی از موارد آن خواهد بود. یکی از مشخصات معماری ایرانی، سلسله مراتبی بودن آن است. شما برای ورود به خانه‌های ایرانی، باید مراتبی را پشت سر می‌گذاشتید و این طور نبوده‌است که از خیابان یا کوچه مستقیماً وارد حریم خانه شوید. در طراحی ما ایجاد المان، دیوار‌نگاری، نقاشی دیواری و منظر مد‌نظر است.
درباره بخش‌های دیگر جشنواره نیز توضیح دهید
جشنواره معماری عمار چند بخش دیگر نیز دارد، مانند جایزه «آرمان» درباره مفاهیم معماری، همچنین جایزه مصطفی به یاد شهید مدافع حرم مصطفی کریمی با نگاه جبهه مقاومت است.
طراح‌های برگزیده جشنواره عمار صرفاً در حد جشنواره باقی خواهند ماند یا اینکه قرار است در شهر‌های هدف اجرایی شوند؟
هماهنگی‌هایی با بخش مدیریت شهری شامل شهرداری، شورای شهر و کمیسیون شهرسازی در شهر‌های مختلف انجام شده‌است و امیدواریم که طرح‌های برگزیده اجرایی شوند.
گویا قرار است به یاد شهیدان عجمیان و علی وردی نیز اقداماتی در جشنواره معماری انجام شود؟!
بله، قرار است در محل شهادت شهید روح الله عجمیان، مسجد بنا شود و در محل شهادت شهید آرمان علی‌وردی نیز یک المان شهری طراحی و اجرا شود.
در بخش بین‌الملل نیز جشنواره عمار برنامه‌ریزی دارد؟
کار‌هایی قرار است انجام شود که ان‌شاءالله در آینده اطلاع‌رسانی خواهد شد.
درباره نویسنده
نویسنده