معماری روستایی در معرض نابودی
آمارها می گوید : معماری در۸۰ درصد از روستاهای جلگه ای و حدود ۴۰ درصد از روستاهای کوهستانی گیلان، متاثر از الگوهای شهری و مدرن تغییر یافته و گاهی با قد علم کردن نماهای غیربومی، برخی مناطق، دیگر رنگ و بوی روستا ندارد.
یک ماه از پاییز گذشت اما اینجا، هوا خوب، فضا بکر و باران هم ، ترنم بهار را در هوا پخش می کند.
هنوز پاییز، دستِ خزانش را بر سر طبیعت گیلان نکشیده و رنگ زردِ بی برگی را بر سر و صورت درختان سر سبز نپاشیده است.
در این بین فقط چنارها هستند که کم آورده اند و آرام آرام می روند تا رنگ ببازند.
روستاها که کمتر چنار به خود می بیند، با وجود سردتر شدن هوا، بیشتر سبز و بهاری است و طبیعت نامردی نکرده و هوا همان هواست اما کوچه باغ های روستا رنگ و رخش عوض شده و خانه ها کمتر رنگ و بوی روستا دارد.
هر روز، شیروانی های رنگارنگ ، هی به هم نزدیکتر می شوند و حیاط ها کوچک تر.
برخلاف قدیم ها، طبقه روی طبقه می آید و خانه های نقلی ویلایی لابه لای ویلاهای دوطبقه گم می شود و سازه ها و نماها خلعت طراحی های شهری و مدرن بر تن کرده اند.
برخی ویلاها آنقدر نمای متفاوت و غریبه ای دارند که می شود به آنها لقب وصله ناچسب بافت روستایی داد.
ویلاهای به اصطلاح لاکچری با طرح های افقی و عمودی مدرن، نمای رومی، شیروانی های اروپایی با اتاق های زیر شیروانی و طرح های تلفیقی که بعضی از آنها آدم را یاد خانه های کارتون های دهه ۶۰می اندازد.
این تغییر، زمانی بیشتر محسوس می شود که رد معماری غیر ایرانی و لاکچری را لای طبیعت بکر در دامن برخی مناطق کوهستانی گیلان هم پیدا می کنی.
در برخی مناطق سر که بچرخانی از لابه لای شاخ و برگ درختان، شیروانی های ژاپنی و چینی بیرون زده و اگر از بالا نگاه کنی ، حیاط های بزرگ با استخرهای لاکچری هم پیدا می کنی.
شاید در دامن کوه ها این دست ویلاها کم باشد اما همین تعدادِ کم هم، برای این طبیعت بکر زیاد است.
آدم می ماند این مصالح مدرن و اروپایی چه طور پای شان به بالای کوه رسیده است.
براساس اعلام استانداری گیلان ، این استان ۲هزار و۵۶۷ روستا با شرایط آب وهوایی مناسب، مناظرچشم نواز، جاذبه های بومی و آداب و رسوم مختلف ، صنایع دستی، غذاها و سوغاتی های محلی دارد .
کارشناسان می گویند : بهره گیری مناسب از این توانمندی ها می تواند رشد، پیشرفت و توسعه ی پایدار را در مناطق روستایی فراهم کند اما در عین حال اذعان دارند؛ روند توسعه در روستاها، محیط طبیعی و بافت روستایی از جمله معماری آن را تغییر داده است ، رویکردی که به عقیده این کارشناسان، مغایر با توسعه پایدار روستایی است و ساختار، اقتصاد، فرهنگ، چشم انداز و در نهایت ظرفیت های تولیدی و گردشگری روستاها را با چالش هایی روبرو می کند.
بررسی ها نشان می دهد فاصله نزدیک روستاها به شهر، تغییر ساختار شغلی و اجتماعی، افزایش روند خرید و فروش زمین و ساخت و ساز از سوی افراد غیربومی و مهم تر از همه نبود ضوابط معماری بومی برای جلوگیری از گسترش معماری های غیربومی و گاه نبود نظارت کافی دستگاه های اجرایی از دلایل تغییر شکل معماری و بافت روستایی در گیلان است.
گذشته را که مرور کنی می بینی بیشتر تغییرات ساختاری سازه ها وبناهای روستایی زمانی مربوط به بخش جلگه ای گیلان بود اما ویلاهای مجلل و غیر بومی که رنگ و بوی معماری شهری ، مدرن و گاه غیر ایرانی دارد، حالا پای شان به مناطق کوهستانی استان هم باز شده است و چند سالی است، دارند گوی سبقت را از بخش جلگه می ربایند؛ حرفی که معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گیلان هم با آن موافق است .
اگرچه در ۱۰ ، ۱۵ سال اخیر، از صدقه سر تغییر شکل بی ضابطه معماری، چشم انداز بکر و بومی برخی بافت های روستایی گیلان، آب رفته و نمایی از نماهای ساختمانی مدرن و غیربومی جلوی چشم طبیعت و مردم سبز شده است اما شاید تدابیری که در راه است و مصوباتی که روی دور پیگیری های استانی افتاده، از این به بعد جلوی خودنمایی این وصله های ناچسب هویت بافت روستایی را بگیرد.
اما حقیقت این است که اگر این تدابیر، پشت درهای اتاق های هم اندیشی و لای ورق های ضوابط پیشنهادی بماند و اجرایی نشود ، ادامه یافتن رویه زخم زدن سازه های لاکچری بر تن معماری روستایی گیلان، ظرفیت های تولیدی بخش کشاورزی و گردشگری را با چالش هایی روبرو می کند وسبب تغییر ساختار فرهنگی و اجتماعی روستاها نیز خواهد شد.
هرچند برخی کارشناسان معتقدند دیر شده است اما ایرانی ها این ضرب المثل ها را باور دارند که ” ماهی را هر وقت که از آب بگیری تازه و است ” و یا “جلوی ضرر را از هر جا که بگیری منفعت است.”
منبع:خبرگزاری صدا و سیما
درباره نویسنده
نویسنده