قلعه فلک‌الافلاک شکوه یک معماری ناب

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «سفیرافلاک»، یکی از شاهکارهای معماری جهان در قلب شهر خرم‌آباد واقع شده است، شاهکاری که شکوه آن گردشگران زیادی را به‌ویژه در ایام نوروز به سوی خود فرا می‌خواند.

قدمت قلعه باستانی فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست به دوره ساسانیان برمی‌گردد و به‌ خاطر موقعیت استراتژیک آن در قرن چهارم هجری قمری مقر حکومت آل‌حسنویه و گنجور در زمان آل‌بویه بوده است.

این قلعه تاریخی که بر بلندای تپه‌ای باستانی و طبیعی واقع شده است، هشت برج و دو حیاط مستطیل‌ شکل دارد از دوره قاجار به بعد فلک‌الافلاک نام گرفت و دهم مهر ماه سال ۱۳۴۸ به شماره ۸۳۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بلندترین دیوار این قلعه با شکوه و شگفت‌انگیز تا سطح تپه پنج متر و ۲۲ سانتیمتر، مساحت کلی آن ۵ هزار و ۳۰۰ متر مربع و پلان بنای این قلعه تاریخی نیز به صورت هشت ضلعی نامنظم است.

با گشتی در قلعه تاریخی فلک‌الافلاک و بازدید از دو موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی می‌توان با آداب‌ رسوم و تاریخ دیار کهن لرستان آشنا شد.

فلک‌الافلاک با معماری بی‌نظیرش، در دوره ساسانیان کاربرد حکومتی و نظامی داشته است و از قرن ششم هجری پس از ایجاد شهر جدید خرم‌آباد، این قلعه تاریخی نیز با عنوان خرم‌آباد معروف شده و در دوره قاجار فلک‌الافلاک نام گرفته است؛ فلک‌الافلاک در لغت به معنی سپهر سپهران یا فلک نهم است که اکنون هم به همین نام مشهور است.

البته این بنای باشکوه در طول زمان نام‌های مختلفی از جمله دژ شاپور خواست، قلعه خرم‌آباد، کاخ اتابکان و دوازده‌برجی نام گرفته است.

بنای باشکوه قلعه بر دره تاریخی خرم‌آباد کاملاً اشراف دارد و جاری شدن چشمه پر آب گلستان از دامنه شمالی تپه زیبایی خاصی به آن بخشیده است. همچنین در شمال شرقی حیاط اول و در پشت یک طاق نمای بلند، یک چاه آب قرار دارد که عمق آن نزدیک به ۴۰ متر می‌رسد و با برش صخره به سرچشمه آب گلستان راه یافته و در گذشته آب مورد نیاز ساکنان دژ از همین چاه تامین می‌شده است.

در دوره‌های مختلف الحاقات زیادی به برج جنوب غربی معماری کنونی بنا اضافه شده اما بیشتر این تغییرات به دوره صفویه تا قاجار برمی‌گردد. این بنای باستانی در دوران محمدعلی میرزا ملقب به دولتشاه از حکام زمان قاجار مرمت و بازسازی شد و دیوانخانه و سربازخانه در پایین آن بنا شده است.

در دوران پهلوی اول و دوم از قلعه فلک‌الافلاک به‌عنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی استفاده‌شده است و نزدیکی این قلعه با غارهای پیش از تاریخ دره خرم‌آباد و دیگر آثار دوران تاریخی از قبیل سنگ نوشته، آسیاب‌گبری، مناره آجری، پل شاپوری و گرداب سنگی نشان می‌دهد که این قلعه پیوستگی تاریخی با این آثار داشته است.

و اما امروزه قلعه فلک‌الافلاک این سپهر سپهران همواره مقصد گردشگران زیادی بوده و امسال نیز این بنای باشکوه به رسم هر ساله در فصل بهار مقصد بسیاری از گردشگرانی از نقاط دور و نزدیک خواهد بود.