قلعه تل؛دژ کهن و مهجور در باغ ملک
از جمله قلعه‌های زیبا و تاریخی و دیدنی ایران، قلعه تُل است. قلعه تل ، نام شهری تاریخی در منطقه لرنشین خوزستان است که قلعه‌ای با همین نام در آن وجود دارد.
این قلعه در بخش مرکزی شهرستان باغ‌ملک قرار دارد و یکی از آثار باستانی ایران شمرده می‌شود. شهر تاریخی قلعه تل ، به گذشته‌ای بسیار دور در دوره حاکمیت پادشاهی ایلام باز می‌گردد که قدمتی چندهزار ساله دارد.
پادشاهی ایلامی‌ها، در حدود پنج‌هزار سال پیش به وسعتی به اندازه جنوب غرب و غرب ایران کنونی وجود داشته و از چند شهر تشکیل می‌شده که معروف‌ترین آن‌ها، “آنزان” بوده که گمان می‌رود منطبق با اطراف شهر ایذه کنونی است. درگذشته از این قلعه برای فرماندهی سپاه استفاده می‌شد و در زمان جنگ و آماده‌باش، در موقعیتی حساس قرار می‌گرفت. موقعیت نظامی قلعه با قرار گرفتن بر روی زیگورات ایلام، بسیار شاخص بوده و همواره مورد استفاده خان‌ها و جنگوجویان محلی قرار می‌گرفته.
براساس دست‌نوشته‌ها و سفرنامه‌هایی که درباره این منطقه موجود است، احتمال می‌رود که جمعیت یکجانشین و همچنین کوچ‌نشین در این منطقه وجود داشته‌اند. این یکجانشینی به دلیل منابع آبی و خاکی مناسب برای کشاورزی و مرتع‌های وسیع و در کوه‌های اطراف قلعه تل بوده‌است. قلعه تل بر روی یک تپه بنا شده که زیر تپه شهر قرار دارد. این قلعه در حقیقت بلندترین نقطه و شاخص‌ترین نشانه شهر برای غریبه‌ها و تازه‌واردهای شهر است. همچنین در پایین قلعه رودخانه‌ای وجود دارد که منبع تامین آب زمین‌های کشاورزی است. جالب این است که در این منطقه صیفی‌جات و برنج کشت می‌شود.
آثار مشهود از دوران مختلف در قلعه تل
شهر قلعه تل از آثار دوران ایلامی و یکی از آثار باستانی ایران است که در شرق اهواز و جاده ارتباطی اهواز_باغ‌ملک_ایذه_اصفهان قرار گرفته. این شهر میراث تاریخی ایلامیان است که آثار باستانی فروانی را از عهد ایلامی و ساسانی تا قاجار در خود جای داده‌است.
معماری قلعه تل
بنای اولیه قلعه، در حدود سال ۱۷۹۰ میلادی بنا شده که قدمتی بسیار دور دارد و ساخت آن را به فردی به نام محمدتقی‌خان چهارلنگ بختیاری نسبت داده‌اند. در ساختمان بنا از مصالح سنتی، مانند خشت و گل استفاده شده و آن را با چهار برج مدور به شکل درهای نظامی قدیمی ساخته‌اند. مصالح به کار رفته در ساختمان بنا، به خشت و گل محدود نمانده و سنگ و قلوه های به کار رفته در آن نشانی از معماری دوره زندیه است.
از جمله آثار ایلامی کشف شده در این منطقه، دو سنگ بزرگ است که سال‌ها پیش هنگام حفر زمین برای ساخت و ساز، از زمین بیرون آورده شده. یکی از سنگ‌های استخراج شده از این منطقه، پایه ستون و دیگری سنگی منقش به پیکره چهار نفر است که دو نفر رو با روی دو نفر دیگر و دست به سینه ایستاده‌اند.
توصیف یک شهروند انگلیسی از این منطقه، در سفرنامه‌ای قدیمی اشاره به خانه‌های گلی زیاد در پایین‌دست تپه است که ساکنان آن همگی کشاورز و دامدار بوده‌اند. در این سفرنامه به وجود حیوانات وحشی از جمله شیر و گراز در اطراف منطقه اشاره‌شده است.
برای اقامت در اطراف این قلعه ، می‌توانید میهمان خانه‌های روستایی این منطقه باشید و از پذیرایی گرم اهالی بومی بهره‌مند شوید و شبی خاطره‌انگیز را در آنجا رقم بزنید.
در این منطقه صنایع دستی زیبا و ارزشمندی وجود دارد که بیشتر آن‌ها ساخته دست اهالی این ناحیه است. خرید و حمایت از صنایع دستی و هنرهای مردم این منطقه می‌تواند به رونق کسب‌و‌کار و پیشرفت گردشگری کمک کند.
سوغات این ناحیه که نزدیک به باغ‌ملک است، انارهای سرخ و سفید شیرین و خوشمزه‌‌ای است که در باغ‌های این ناحیه و به صورت ارگانیک روییده‌است. همچنین به دلیل وجود باغ‌های انار، طرفداران رب انار می‌توانند رب انار محلی تهیه کنند.
قلعه تل ، با پیشینه تاریخی غنی خود و جاذبه‌های گردشگری فراوان مکانی برای یک گشت تفریحی_تاریخی است که قدمت و زیبایی این قلعه باستانی، یادآور تاریخ کهن این سرزمین است.
منبع:آبادن نیوز
درباره نویسنده
نویسنده