فضا‌های شهری و عوامل مؤثر در افزایش امنیت شهروندان

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، فضای شهری بیشترین ارتباط را با مردم و محیط زندگی برقرار می‌کند و در نتیجه نقش بسزایی در هویت‌بخشی و احساس امنیت و آرامش به شهروندان دارد.

نوذر قنبری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، میلاد عزیزی عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه و اردشیر فاتحی پژوهشگر در مقاله‌ای با عنوان «امنیت و ایمنی و پیشگیری از جرم با استفاده از طراحی محیطی در فضا‌های شهری» با هدف، ارتقای سطح آگاهی معماران و طراحان شهری به این موضوع می‌پردازند که مفهوم پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی باعث افزایش امنیت، توسعه شهری و کاهش فرصت‌های مجرمانه است.

پیش‌تر در گزارشی نخستین بخش از این پژوهش معرفی و به نکات کلیدی آن اشاره شد، در این گزارش تلاش خواهیم کرد، مبانی نظری بحث مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

* پیشگیری از جرم با طراحی محیطی

این پژوهشگران در این مقاله می‌نویسند فضا‌های شهری بخشی از محیط انسان ساخت هستند که به دلیل نوع معماری و آرایش مبلمان و پوشش نما و نورپردازی آنها عامل مؤثر در نا‌امنی هستند، یکی از انواع راهبرد‌های پیشگیرانه از جرم، پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی است.

فضا‌های شهری بخشی از محیط انسان ساخت هستند که به دلیل نوع معماری و آرایش مبلمان و پوشش نما و نورپردازی آنها عامل موثر در نا‌امنی هستند

از نظر قنبری و همکاران با بهینه‌سازی محیط و ایجاد تصویری مثبت از محیط، می‌توان ارتکاب جرم در محیط را کاهش داد و یا از بین برد.

این پژوهش مطرح می کند که با شناخت رابطه بین نوع و میزان جرم و ویژگی‌های مکانی و محیطی وقوع آن‌ها و برنامه‌ریزی و طراحی و معماری مناسب این گونه فضاها، می‌توان میزان ناهنجاری را در شهر‌ها به حداقل میزان ممکن کاهش داد.

طی بررسی‌های به عمل آمده توسط این پژوهشگران، می‌توان چنین استنباط کرد که با توزیع متعادل کاربری‌های مختلف در سطح شهر از یک سو، می‌توان باعث افزایش نظارت اجتماعی در مناطق خلوت شهر و از سوی دیگر باعث کاهش تراکم بیش از حد جمعیت و فعالیت‌ها در بخش‌های متراکم شهر شد و بدین طریق می‌توان از بروز جرایم پیشگیری کرد.

* رابطه بین فضاهای شهری و شهروندان

قنبری و همکارانش در این مقاله می‌نویسند: میزان امنیت فضا‌ها وحضور شهروندان با یکدیگر رابطه دوسویه دارند. تامین امنیت در فضا‌های شهری، به حضور بیشتر شهروندان در محیط شهری کمک می‌کند و بالطبع حضور شهروندان و ارتباطات اجتماعی نیز باعث افزایش امنیت در فضا‌های شهری می‌شود.

* فضا‌های شهری محیطی برای زندگی

در این مقاله آمده است که فضای شهری بیشترین ارتباط را با مردم و محیط زندگی برقرار می‌کند و در نتیجه نقش بسزایی در هویت‌بخشی و احساس آرامش به شهروندان دارد. زیبایی، آراستگی، پاکیزگی و انسجام بخشی از ویژگی‌ها و معیار‌های مهم ارزیابی شهر آرام‌بخش است.

آنان می‌نویسند شهر‌های امروز با تمام امکانات جدید، همانند گذشته قادر به تامین آرامش و امنیت شهروندان نیستند. آنها به دلیل تمرکز بالای جمعیت و فعالیت‌های خارج از مقیاس انسانی و فراوانی ماشین؛ به تدریج، از شاخص‌های آرامش و امنیت فضای شهری فاصله گرفته اند.

شهرها با توجه به جمعیت بالا و فعالیت‌های خارج از مقیاس انسانی و فراوانی ماشین؛ به تدریج، از شاخص‌های آرامش و امنیت فضای شهری فاصله گرفته‌اند

به زعم این پژوهشگران در جوامع امروزی محیط‌های نامطلوب شهری مشکلات بسیاری را برای امنیت شهروندان ایجاد کرده و در رشد آسیب‌های اجتماعی موثر بوده اند. با گسترش این آسیب‌ها، امنیت رنگ می‌بازد و جرائم بالا می‌رود و مردم در کنش‌های اجتماعی محتاطانه عمل کرده و با هر اتفاقی ترس و دلهره در آنان دو چندان می‌شود و در نتیجه احساس ناامنی می‌کنند.

* طراحی محیطی چگونه می‌تواند از پیشگیری جرم جلوگیری کند؟

این پژوهشگران می‌نویسند یکی از روش های پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی است. این نظریه بر این ادعا استوار است که می‌توان با طراحی مناسب و کاربری موثر از محیط از ارتکاب جرم پیشگیری کرد، و علاوه بر بهبود کیفیت محیط زندگی، بر ترس ناشی از جرم نیز غلبه نمود.

آنان می نویسند این نظریه هدف و تمرکز خود را بر محیط ساخته شده و جرایم مرتبط و شایع در مناطق مسکونی مانند دیوارنویسی، تخریب و سرقت قرار می‌دهد. به عبارت دیگر، اگر محیط به نحوی طراحی شود که بتواند موجب بهبود نظارت افراد شده، تعلق ساکنان را به قلمرو خود بالا برده و تصویری مثبت از فضا ایجاد کند، فرصت‌های مجرمانه کاهش خواهد یافت و مجرمان از ارتکاب جرم باز خواهند ماند.

* ویژگی‌های یک شهر ایمن

از نظر این پژوهش بسیاری معتقدند شهر‌ها برای اینکه ایمن باشند باید برای همه گروه‌های سنی-جنسی ساخته شوند و برنامه‌ریزان شهری باید تفاوت‌های سنی و جنسیتی را در ساخت آنها مورد توجه قرار دهند.

انگیزه، زمان و مکان، ۳ عنصر اصلی در وقوع جرایم مختلف است

در این مقاله آمده است که مجرمین بیشتر، مکان‌هایی را جهت اعمال مجرمانه خود برمی‌گزینند که فرصت‌های مناسبی جهت ارتکاب جرم داشته باشند. بعضی مکان‌ها، فرصت و شرایط محیطی مناسبی برای بزهکاران جهت انجام اعمال مجرمانه آنها پدید می‌آورند و در مقابل، بعضی محیط‌ها مانع بروز ناهنجاری هستند؛ لذا تلاش در جهت حذف این فرصت‌ها در فضا‌های شهری منجر به کاهش جرایم خواهد شد.

این پژوهشگران می‌نویسند: از پیامد‌های ازدیاد جمعیت و رشد بی‌رویه شهرها، افزایش جرم و جنایت در آن‌ها است. شناسایی عوامل جرم‌زا اصلی‌ترین گام در جهت کاهش جرایم محسوب می‌شود. اندیشمندان طی بررسی‌های به عمل آمده به این نتیجه رسیده اند که انگیزه، زمان و مکان، ۳ عنصر اصلی در وقوع جرایم مختلف است.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که طراحی شهری می‌تواند نقش بسیار مهمی در جلوگیری از وقوع جرایم ایفا کند. برنامه‌ریزان شهری با شناخت محیط‌های جرم‌زا در شهر‌ها و نیز با طراحی مناسب می‌توانند فضا‌های مقاوم در برابر جرم ایجاد کنند. شناخت فضا‌ها و عوامل موثر در کاهش امنیت از نکات بسیار مهمی است که طراحان و برنامه‌ریزان شهری در مدیریت شهری باید به آنها توجه ویژ‌ه‌ای داشته باشند.

خبرگزاری آنا