فروش بنای میراثی انبار دخانیات متوقف می‌شود؟

چند روزی موضوع فروش انبار مجتمع دخانیات گیلان و ورود سازمان بازرسی به نرخ پایین قیمت گذاری آن در رسانه ها خبرساز شده است. فروش انبار دخانیات واقع در میدان فرهنگ رشت، موجب شده تا جبار کوچکی نژاد، نماینده مردم شهرستان رشت در مجلس شورای اسلامی نیز طی مکاتبه به سه وزیر خواستار توقف فروش آن شده و یادآور می شود که در دولت دهم وعده داده شده بود این انبار به عنوان پارک علم و فن آوری تغییرکاربری یابد.

با وجود ثبت میراثی انبار مجتمع دخانیات واقع در میدان فرهنگ(اراضی ناصریه)، تاکنون مدیرکل میراث فرهنگی گیلان در این زمینه اظهار نظری نکرده است.

مجتمع دخانیات گیلان، یکی از معدود کارخانه های فعال در گیلان است. می گویند نخستین کسی که کشت توتون را در گیلان رواج داد، دکتر «استپان هاراتونیان»، معروف به حکیم فانوس بود.

وی از پزشکان ارمنی مقیم رشت بود که علاوه بر پزشکی به کار کشت توتون نیز مشغول بود. او نخستین کسی بود که بذر توتون سیگار را در سال ۱۲۵۳ خورشیدی از ترکیه به گیلان آورد و در ملک شخصی خویش کاشت و با ترویج آن در بین تنباکوکاران فومن، کشت توتون جانشین تنباکو شد.

باغ حکیم فانوس، در محله سرچشمه رشت قرار داشت و هنوز هم بخش هایی از این باغ موجود است.

انبار مجتمع دخانیات گیلان معماری جالب و عجیبی دارد. این بنا از یادگاران معماری پهلوی دوم است و نشانگر تحول معماری در بناهای صنعتی در اوایل قرن گذشته است.

کسانی که نمای بیرونی این سوله را مشاهده می کنند، گویا یک نخ سیگار عریض و طویل را به صورت کشیده در ضلع جنوبی میدان فرهنگ می بینند. اما وقتی نقشه هوایی و پلان معماری را ببینید، متوجه می شوید سوله دخانیات به شکل حرف H  طراحی شده است.

به همین دلیل سال ۱۳۹۸، اداره کل میراث فرهنگی با تشکیل پرونده و معرفی این بنا و شاخصه های معماری سوله دخانیات و ارسال به دبیرخانه شورای ثبت میراث فرهنگی کشور، برای ثبت این بنا اقدام کرد.

بنا بر آنچه در پرونده ثبتی این سوله آمده است: «بنای تاریخی ساختمان انبار دخانیات از معدود بناهای صنعتی بجامانده از دوران پهلوی دوم محسوب می شود. در ابتدای ساخت، این ساختمان به صورت انبار مورد بهره برداری قرار می گرفت و بعدها تجهیزات صنعتی به آن اضافه گردید»

این پرونده با اشاره به سالم بودن بنا و نزدیک بودن انبار دخانیات، تاکید دارد که با توجه به نزدیکی این بنا به مدرسه تاریخی شهید بهشتی، ضرورت دارد کاربری بنا از انبار تغییر کرده و اداره کل میراث فرهنگی به مالک یعنی مجتمع دخانیات پیشنهاد داده که انبار بلااستفاده خود را تبدیل به «موزه صنعت» کند.

از آنجا که طبق قانون، بناهای میراثی که در تملک ادارات دولتی هستند، هزینه مرمت برعهده آن اداره است، اداره کل میراث فرهنگی به دلیل ممانعت های قانونی نمی تواند برای مرمت و تغییرکاربری سوله دخانیات هزینه کند.حتی برای فروش آن نیز صدایی به گوش نمی رسد.

پرونده سوله دخانیات، اشاره دارد که بر اثر بی توجهی صدماتی بر بنا وارد شده است و می بایست در اسرع وقت طرح مرمتی بنا آماده و اقدامات حفاظتی مناسب انجام پذیرد.

قدیمی ترین بیمارستان رشت یعنی پورسینا و قدیمی ترین مدرسه پسرانه رشت یعنی شاهپور(شهید بهشتی)، تنها دو نمونه از ساختمان های خدماتی در این محدوده است.

میدان فرهنگ بخاطر نزدیکی به خیابان آزادگان و پل عراق، تراکم بالای جمعیتی دارد. نزدیکی سوله دخانیات به بقایای باغ بزرگ حاتم و دباغ محله، پیشینه خدماتی دیگری هم دارد. بخشی از آن باغ بزرگ، ساختمان اداری علوم پزشکی شده و تنها بخش کوچکی در سال ۱۳۹۴ توسط شهرداری رشت تبدیل به بوستان اندیشه شد.

ایسنا