حمام قجر قزوین ؛ موزه مردم شناسی قزوین

حمام قجر قزوین یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین گرمابه‌های شهر قزوین در خیابان عبید زاکانی قزوین است. این حمام یک اثر درخشان معماری از استادکاری قجری است. حمام‌های عمومی یکی از مظاهر شکوه معماری ایرانی هستند.

حمام قجر قزوین (موزه مردم شناسی ) یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین گرمابه‌ها و دیدنی های قزوین است که در خیابان عبید زاکانی این شهر واقع شده است.

حمام قجر به دستور شاه عباس صفوی در سال ۱۰۵۷ هجری قمری توسط امیر گونه‌ خان قاجار قزوینی؛ از سرداران شاه عباس ساخته شد و به همین دلیل در ابتدا با نام «حمام شاهی» خوانده می‌شد. این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۶۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معماری حمام قجر قزوین

مساحت حمام قجر  در حدود ۱۰۴۵ مترمربع است و از دو قسمت جداگانه زنانه و مردانه و سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه تشکیل شده است. ورودیِ حمام رو به جنوب باز شده و پس از طی راه‌پله‌های مارپیچ، سربینه وسیع حمام قرار می‌گیرد. در وسط سربینه حوض زیبایی قرار دارد. پلان سربینه به شکل ۸ضلعی است و هر ضلع آن دارای شاه‌نشین‌ و طاق‌نما می‌باشد. این بخش به وسیله راهرویی به گرمخانه متصل می‌شود. گرمخانه دارای یک فضای مرکزی محدود و تعدادی فضای جانبی است. تزئینات گرمابه شامل کاشی‌کاری و طاق‌های رسمی‌بندی شده است و کف آن با سنگ مرمر مفروش گردیده است. پشت بام این حمام نیز هم‌سطح خیابان است.

گرمخانه

فضای اصلی استحمام در حمام ها  گرمخانه بوده که خود شامل قسمت های گوناگونی مانند: خزینه آب گرم، چال حوض «منبع آب سرد»، اعیان نشین، آب انبار و همین طور تونل های گربه ‌رو میباشد که هر کدام کاربری متفاوت و خاص خود را دارد. در اصل گرمخانه زنانه و مردانه به شکل چلیپاست و اتاقک‌ هایی برای شستشو در شرق و غرب آن تعبیه شده است.

انتقال آب در این حمام با لوله های سفالی «تنپوشه های سفالی» انجام می‌ گرفته است. پوشش کل بخش ها طاق و گنبد است که به وسیله رسمی بندی و یزدی بندی تزئین شده اند و هر گنبد دارای جام خانه ایست که نور حمام را تامین می کرده است. پشت بام این حمام نیز هم ‌سطح خیابان است.
ازاره گرمخانه‌ ها تا ارتفاع ۱٫۵ متر کاشیکاری شده است. سنگ های بزرگ و یک تکه که سکوها را فرش کرده، از ویژگی‌ های این بنا محسوب می ‌شود. کف آن با سنگ مرمر مفروش گردیده است.

موزه مردم شناسی

این حمام در سال ۱۳۷۹ خورشیدی توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین خریداری و با سرمایه‌گذاری شهرداری قزوین و مدیریت سازمان نوسازی و بهسازی مرمت شد و به عنوان موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داد. این موزه شامل ۳ بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل می‌باشد و زندگی روزمره مردم به وسیله مجسمه‌هایی در معرض دید عموم قرار گرفته است. در فضای سربینه گوشه هایی از زندگی اقوام کرد، تات، مراغی، ترک، قزوینی و همین طور مراسمی با نام شیرواره به نمایش گذاشته شده اند.