ج٫ فروردین ۱۰ام, ۱۴۰۳

جلوه‌های هنر معماری ایرانی در مسجد تاریخی گراش فارس

مسجد تاریخی آخوند گراش درجنوب فارس،نمایی از هنر معماری و نمادی از آفرینش‌های هنری روزگار صفویه است که در گذر زمان آسیب‌های فراوان دید اما دوباره بازسازی، مرمت و احیا شده است.

این مسجد،گلدسته و مناره ندارد و بر اساس یافته‌های باستان شناسی، قدمت این بنای تاریخی به سال ۱۰۴۵ هجری قمری و متعلق به دوره صفویه و بنا به روایاتی این بنا به دوره افشاریه تعلق دارد اما به هر روی، کتیبه، سنگ نوشته‌ها و فرامین حک شده بر جداره‌های اطراف سر در مسجد، بهترین گواه بر قدمت این بنای تاریخی است.

مسجد آخوند، دارای یک حیاط، سالن اصلی، شبستان، حیاط خلوت، چند اتاق انباری و حوضخانه است؛ سالن این مسجد دارای ۱۳ ستون و چهار پنجره سنگی مشبک، در سمت محراب است و سقف آن نیز با طاق‌های تیزه‌ دار شرقی و غربی در قسمت جلوی سالن و طاق‌های شمالی و جنوبی، در قسمت‌های عقب قرار گرفته است.

در سه ضلع بنا نیز طاق نماهایی به همان اندازه ساخته شده و در ضلع غربی آن به تعداد طاق‌ها، درهای بزرگی که رو به حیاط باز می‌شود، در نظر گرفته شده است.

کاوش های باستان شناسی نشان می‌دهد که این بنای تاریخی به شیوه شبستانی حیاط ‌دار و بدون ایوان ساخته شده‌است، طاق‌های سردر ورودی و نیز طاق‌های نمای این مکان از نوع شاه عباسی کار شده ‌است.

ارتفاع آسمانه (سقف) این مسجد در شبستان اصلی، قبل از انجام مرمت بیشتر بوده‌است که به دلیل خنکی و کوران هوا این امر انجام می‌شده ولی بعد از انجام مرمت، ارتفاع آسمانه را پایین‌تر آورده‌اند.

بار سقف نیز بر روی چهار عدد ستون است که مقطع این ستون‌ها قبل از انجام مرمت، چهار گوش بود و بعد از مرمت به صورت دایره تغییر پیدا کرد.

این مسجد دارای ۲ محراب، یکی در شبستان اصلی و دیگری در زیرزمین است که بر بالای محراب اصلی، کتیبه‌ای سنگی نقش بسته‌است که ساخت این مسجد را به دوره نادرشاه افشار می‌رساند. طاق‌های فضای شبستان اصلی از نوع تیزه‌دار و شاه عباسی است.

در قسمت شمالی شبستان اصلی نیز دری زیبا و چوبی قرار دارد که به انباری منتهی می‌شود. دسترسی به شبستان زمستانه مسجد یا زیرزمین از طریق پله‌هایی با ارتفاع زیاد است که  این امر در رفت آمد مردم مشکلاتی به وجود می‌آورده‌است.

ارتفاع سقف شبستان زیرزمین یا شبستان زمستانه مسجد به دلیل خنک‌تر بودن در فصول گرم سال و گرم‌تر بودن در فصول سرد سال کمتر از شبستان اصلی است.

ایرنا

درباره نویسنده