ج٫ فروردین ۱۰ام, ۱۴۰۳

تغییر کاربری فضای سبز به تجاری-مسکونی توسط شهرداری گرگان

یک تخلف دیگر از شهرداری گرگان اینبار خلاف “طرح تفضیلی شهر” و مصوبه “شورایعالی معماری وشهرسازی کشور”؛ تغییر کاربری فضای سبز به ساخت و فروش تراکم، آنهم برای شهری که سرانه فضای سبز آن بسیار پایین‌تر از برخی شهر‌های کویری است و دایم در معرض انواع مخاطرات اقلیمی قرار دارد. این بار پای یک جریان اقتصادی در میان است تا با گرفتن “مصوبه کمیسیون ماده پنج” استانداری گلستان، این تخلف را وجهه قانونی بخشد و شهرداری گرگان را به سود هنگفت ۲۰ میلیارد تومانی برساند.

تخلف های شهرداری گرگان تمام شدنی نیست؛ یک روز به نام توسعه صنعت گردشگری و استقرار تله کابین در جنگل های هیرکانی آمارها را کوچک تر از اندازه واقعی شان ارائه می دهند و روز دیگر به نام پاسداشت طبیعت و “پاییز هزاررنگ گرگان” هزاران اصله نهال را زیر پا له می کنند. حالا رویدادی دیگر در جریان افتاده که باز هم جنبه های مغایرت قانونی برنامه های شهرداری گرگان را نمایان می سازد؛ برنامه هایی که به نام توسعه و به کام تراکم سازان و تراکم فروشان شکل گرفته است.
 
این در حالی است که سرانه تعیین شده جهانی برای فضای سبز بین ۲۰ تا ۲۵ مترمربع و سرانه پیشنهادی فضای سبز در ایران بین ۷ تا ۱۲ مترمربع برای هر نفر تعیین شده است.
 
 اما سرانه فضای سبز شهر گرگان تا پایان سال ۱۳۹۲، حدود ۱۱ مترمربع برای هر نفر با احتساب “پارک جنگلی النگدره” و “ناهارخوران” بوده و اکنون با بازگرداندن مدیریت این دو پارک به “منابع طبیعی” این سرانه ۵ متر و ۳۳ سانتی‎مترمربع برای هر نفر است. در همین حال آمارها می گویند سرانه فضای سبز در “شاهرود” که شهری کویری است ۵/۱۷ است.
 
چندی پیش  ستوده نیا رییس وقت “سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری گرگان” اعلام کرد « سرانه فضای سبز این شهر کمتر از میانگین کشوری است و سرانه پارکی شهروندان در کشور حدود ۲ مترمربع و در گرگان کمتر از یک مترمربع است.» او تاکید کرده بود که « به دلیل کمبود زمین در شهر گرگان، کار سختی پیش رو داریم و برای همین از اواخر سال گذشته احداث پارک‌های جیبی در دستور کار قرار گرفته است.»
 
جای پای یک جریان اقتصادی
 
با تمام این احوال حالا “شرکت تعاونی کارکنان استانداری گلستان” در یک قدمی اخذ مصوبه ای از “کمیسیون ماده پنج استان” است تا فضای ۲.۲ هکتاری “کارخانه پنبه پاک کنی وش” را به توده ای از ساختمان های متراکم و بلندمرتبه در قلب شهر تبدیل کند و مشکل دیگری به بحران های حال و آینده این شهر بیفزاید. این در حالی است که این عرصه در “طرح جامع و تفصیلی” جهت جبران کمبود شدید سرانه فضای سبز شهری در این محدوده به عنوان “کاربری سبز” و پارک شهری در نظر گرفته شده است.
 
طرحی که ظاهرا سازندگان این پروژه به بهانه ساخت مجتمع مسکونی – تجاری دنبال می کنند ایجاد جداره ای ۱۰ طبقه در طول دو بَرِ این عرصه، با مشخصات تعداد ۴۵ واحد تجاری با ارتفاع شش متر (یعنی عملا دو طبقه) و ۸ طبقه مسکونی روی همکف و یک طبقه زیر آن جهت پارکینگ تجاری است. یعنی بدون در نظر گرفتن بالکن، ۷۵۰۰ مترمربع مساحت تجاری احداث خواهد شد که در نوع خود و مقیاس فعلی گرگان یکی از وسیع ترین فضاهای تجاری محسوب می شود. 
 
داستان کارخانه وش
 
کارخانه پنبه پاک کنی “وش” که اکنون در مرکز شهر گرگان واقع شده یادگار دوره رونق اقتصاد پنبه در “سرزمین طلای سفید گرگان و دشت” بود که پس از انقلاب مصادره و پس از سال ها به مالکانش بازگردانده شد اخیرا با انتقال آن به شرکتی تحت عنوان “شرکت تعاونی کارکنان استانداری گلستان”، ساختمان و سالن اصلی تولید آن در پشت درهای بسته و از درون تخریب شد.
 
 ساختمانی با معماری ارزشمند که می توانست به عنوان “میراث صنعتی” در قلب پارکی ۲ هکتاری از دوره ای تاریخی برای این شهر به یادگار بماند.
 
تخلف شهرداری گرگان برای صدور مجوز
 
شهرداری گرگان در حالی به استناد بندی از “طرح تفصیلی گرگان” این پرونده را به “کمیسیون ماده پنج” ارسال کرده است که “شورایعالی شهرسازی ومعماری کشور” اساسا و صراحتا در مکاتبات مکرر، اجرای طرح تفصیلی گرگان را به دلیل طی نکردن سیر قانونی و وجود مغایرت های اساسی با طرح جامع، غیرقانونی دانسته و خواهان توقف آن شده است.

 حکمی که از سوی بالاترین مرجع تصمیم گیری شهرسازی کشور صادر شده و تاکنون متولیان یعنی مثلث معاونت عمرانی، اداره کل راه و شهرسازی و شهرداران  چند دوره گرگان در رفتاری عجیب و هماهنگ تاکنون به آن وقعی ننهاده اند.
 
بر اساس مصوبه “شورایعالی شهرسازی ومعماری کشور”، تمام مصوبات مستند به طرح تفصیلی جدید شهر گرگان غیرقانونی است و از این حیث، تغییر کاربری “کارخانه وش” به استناد اراضی ستاره دار در طرح تفصیلی نیز تخلف آشکاری از سوی شهرداری گرگان است که با عدم نظارت معاونت عمرانی استانداری و بی توجهی آشکار اداره کل راه و شهرسازی در حال انجام است.
 
این بی توجهی از این جنبه قابل توجه است که بسیاری از کارکنان استانداری گلستان در این پروژه سهامدار هستند. آیا بحث تعارض منافع، قانون را به سخره گرفته است؟!
 
بارگذاری نامعقول
 
یک کارشناس مدیریت شهری در اینباره به “اسکان” گفت:« سرانه فضای سبز مرکز استان گلستان (با حدود چهارصدهزار نفر جمعیت) به شدت با میانگین سرانه فضای سبز کشوری فاصله دارد و سیاست های شهرفروشی شهرداری گرگان در دهه گذشته به وضوح در این راستا اثر داشته و آن را به حد بحران رسانده است.»
 
او افزود:« عرصه “کارخانه وش” در محدوده ای است که علاوه بر فقر فضای سبز عمومی، با مشکل عدم وجود معابر مناسب جایگزین در خیابان شهید بهشتی (حد فاصل فلکه کریمی تا سه راه بهارستان) رو به روست و هم اکنون هم معضل ترافیک در این محدوده را شاهد است. این در حالی است که شهرداری گرگان، طی این همه سال، ناتوان از تملک و گشایش معبر جدید جنب رودخانه زیارت بوده است. بنابراین ایجاد یک بدنه تجاری طولانی مرتفع در جداره ی دو یا سه بر این عرصه، بارگذاری نامعقولی در پهنه ای است که طرح جامع برای آن تراکم جمعیتی نرمال و حداکثر چهار طبقه در نظر گرفته است. »
 
شهرفروشی آشکار
 
کارشناس مدیریت شهری تاکید کرد:« شهرداری گرگان در قبال واگذاری این عرصه که قرار بوده پارک بزرگی برای این منطقه باشد حدود ۲۰ میلیارد تومان کاسب خواهد شد. لیکن در قبال این شهرفروشی آشکار، هیچ جایگزینی برای بهبود وضعیت و حقوق شهروندان و تأمین سرانه ها ارائه نکرده است.»
 
او همچنین گفت:« این معامله نفع مشخص و شفافی برای مردم در بهبود وضعیت سرانه آنان نخواهد داشت. در یک دهه گذشته، وعده های سر خرمن شهرداری رنگ باخته و این نهاد با وجود درآمدهای خوب آن سال ها هنوز حتی نتوانسته پارک خطی کوچک “پل قزاق محله” را در همین محدوده اجرا کند. بنابر تجربه های قبلی می توان حدس زد که چنین درآمدی به نفع مردم منطقه نیست و درآمد این شهرفروشی نیز خرج هزینه های دیگر شهرداری گرگان خواهد شد. »
 
نادیده گرفتن اصول شهرسازی
 
او هشدار داد:« این پروژه بی تردید دارای مغایرت اساسی با “طرح جامع گرگان” است و باید مورد بررسی “شورایعالی شهرسازی و معماری کشور” قرار گیرد. امری که چندان به مذاق لابی گران اقتصادی آن خوش نمی آید. چه این که پیش از این نیز یکی از مجموعه های مشابه در استانداری، خاطره خوشی از پروژه تفکیک زمین های واقع در منابع ملی در غرب استان ندارد.»  
 
این کارشناس مدیریت شهری درباره ترفند ساخت و ایجاد فضای سبز خطی و نواری جلوی بدنه تجاری به جبران واگذاری ۲ هکتار پارک منطقه ای با اشاره به اینکه این ترفند تجربه ای شکست خورده است گفت:« چنین فضاهایی، عملکرد مورد انتظار از یک فضای سبز محلی یا منطقه ای را ندارند و فاقد اثر مناسب اجتماعی برای ساکنانی است که اکنون جمعیت قابل ملاحظه ای به آن افزوده می شود. این جمعیت، به غیر از جمعیتی است که جذب بدنه تجاری چندصدمتری خواهند شد. بنابراین در بهترین حالت، فضای سبز نواری ایجاد شده در بر خیابان، تنها پیاده رو را عریض تر خواهد کرد و نمی توان به آن عنوان پارک را اطلاق کرد.»
 
او افزود:« “کمیسیون ماده پنج استانداری گلستان” در حالی در آستانه تصویب این طرح است که مشخص نیست کمیته فنی کمیسیون مذکور چرا درباره مواردی مانند سایه اندازی چنین جداره مرتفع و طولانی (با توجه به وضعیت بافت کم برخوردار و کم ارتفاع اطراف که در زمره بافت های فرسوده رسمی گرگان قرار دارد)، سیما و منظر این جداره، چگونگی تردد جمعیت برآوردی ساکن شونده در شهرک، تخمین ورود و خروج اتومبیل و بار ترافیکی این پروژه (به ویژه در ساعات پیک) سکوت کرده است یا آن را به مراجع دیگر احاله داده است. سکوتی که عملا قراردادن مراجع مذکور در برابر عمل انجام شده خواهد بود.
 
با وجودی که کمیته فنی خوب می داند که در چند سال اخیر با همین شیوه پروژه هایی به بهانه تأمین مسکن کارکنان، به احداث واحدهای حدود ۲۰۰ متری برای مدیران ارشد راه و شهرسازی در بلوار ناهارخوران و یا برج های بلندمرتبه در بلوار صیاد و… منجر شده است، در برابر تخلف آشکار شهرداری گرگان در استناد به طرح غیرقانونی خوانده شده تفصیلی شهر گرگان سکوت کرده اند».
 
شواهد به ما یادآوری می کند که هدف این پروژه، تأمین مسکن برای کارکنان فاقد مسکن استانداری گلستان (که از تعدادشان بی خبریم) نیست؛ بلکه فشارها و اصرار بر اقدامات مشمول تخلف با روکش “مصوبه ماده پنج”، گمان را از بررسی های فنی و ضوابط، به تصمیم در لابی ها سوق می دهد. جایی که تا به حال هیچ خیری برای شهر گرگان در آن نبوده و همواره شهروندان، تاوان منافع اقتصادی این گونه لابی ها را پرداخته اند. باید دید آیا در دولت جدید نیز چنین زخم های عمیقی بر پیکر مرکز استان گلستان فرود خواهد آمد؟!

اسکان

درباره نویسنده