برای حفظ باقی‌مانده بافت اطراف حرم رضوی تلاش کردیم

محدثه نجفی در نشست تخصصی قدرت، مشارکت و توسعه شهری؛ تجربه اثرگذاری کنشگران در طرح تفصیلی اطراف حرم امام رضا (ع) که امروز (۲۵ اردیبهشت ماه) در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه فردوسی برگزار شد، بیان کرد: بافت اطراف حرم، بافت خاصی بوده است و مردمی که در آنجا زندگی می‌کردند، اعتقاد خاصی داشتند. با این وجود، وقتی طرح تهیه شد، تمام افرادی که در تهیه طرح تاثیرگذار بودند، نگاه سرمایه‌ای به موضوع داشتند و نگاه‌شان این بود که این بافت، محلی است که باید حداکثر انتفاع و بهره را از آن ببریم.

وی اظهار کرد: در طرح‌های عادی جامع تفصیلی، نگاه کل به جزء است، ولی باز هم در این طرح‌ها به وضع  موجود نگاه می‌کنیم، ولی وقتی به طرح تفصیلی حرم نگاه می‌کنیم با اینکه یک طرح خاص بود، اصلاً به وضع موجود توجهی نشد، بلکه فقط با دیدگاه سرمایه‌داری و حداکثر انتفاع به آن نگاه شد.

وی ادامه داد: پیامدهای این امر را هم دیدیم که ساکنان عملاً بافت را ترک کردند، چون امکان نوسازی نداشتند، تجمیع اجباری بود و با این کار عملاً بافت تاریخی و هویت شهر مشهد از بین رفت.

معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: با همت و تلاش‌های مسؤولان تلاش شد حداقل چیزی را که از بافت اطراف حرم مانده است، نجات دهیم. درست است که به این طرح نقدهایی وارد است، چون هیچ طرحی بدون نقد و ایراد نیست، اما اگر بررسی کنیم باید ببینیم چه چیزی به‌دست آوردیم.

نجفی تأکید کرد: نباید به این دید نگاه کرد که چون خدمات در این بافت کم است، بافت را خراب کنیم و از بین ببریم، بلکه باید همه ارگان‌ها و نهادهای مسؤول پای کار بیایند و دین‌شان را به این بافت ادا کنند. پروژه بافت اطراف حرم یک پروژه فرا ملی است.

حامد کامل‌نیا، سرپرست دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این نشست، گفت: حوزه مشارکت در طراحی، ابعاد زیادی دارد، وقتی در حوزه معماری و شهرسازی صحبت از مشارکت می‌کنیم، هفت لایه مشارکت داریم. گاهی حاکمیت‌ها برای آنکه نشان دهند مردم مشارکت دارند، مشارکت کاذب را طراحی می‌کنند، در حوزه معماری و شهرسازی هم همین داستان را داریم وگاهی بین مشارکت کاذب و مشارکت کاربردی فاصله است.

او با بیان نمونه‌هایی در این زمینه، اظهار کرد: در بسیاری از کشورها در طراحی پروژه‌های اصلی، مشارکت عمومی بسیار زیاد است و این‌طور نیست که درباره پروژه‌های مهم، پشت درهای بسته تصمیم‌گیری شود.

کامل‌نیا بیان کرد: درست است که وقتی در حیطه کار اجرایی قرار می‌گیریم، ملاحظات خاص خود را دارند و کار به همین راحتی نیست و قطعاً ملاحظات اجرایی در شهرها و فشارهایی که منجر به تصمیم‌گیری می‌شود، بر ما پوشیده نیست و نمی‌توان به این موضوع یک‌طرفه نگاه کرد، اما ای کاش در پروژه‌های شهر مشهد، نگاه جامع‌تری داشته باشیم و اجازه دهیم افراد مختلف صاحب‌نظر اظهار نظر کنند.

این معمار با بیان اینکه من اگر تصمیم‌گیر بودم، بافت اطراف حرم را به بهترین معمار دنیا می‌دادم، ادامه داد: زمانی که لبه شهر برلین فرو ریخت و زمانی که می‌خواستند بزرگترین پروژه شهری را اجرا کنند، خودشان معمار و  شهرساز زیاد داشتند، ولی کار را به یک معمار ایتالیایی سپردند.

سرپرست دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: ما در جلسات مختلف شرکت می‌کنیم، ولی در نهایت در تصمیم‌گیری نهایی نقشی نداریم.

وی افزود: در پروژه بافت اطراف حرم رضوی که از یک پروژه ملی فراتر است، لازم است از تنوع افکار و  دیدگاه‌های افراد تحصیلکرده در این زمینه استفاده کنیم.

ایسنا